دبیر کارگروه آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت با اشاره به مواردی مانند تقلب، یکسان نبودن سختگیری حوزه‌های امتحان و تصحیح سلیقه‌ای برگه‌های امتحانی، از مجلس خواست از اجرای طرح تاثیر قطعی معدل در کنکور امسال جلوگیری ک
ند.
هامون سبطی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره معایب تاثیر قطعی معدل در کنکور ۱۴۰۲ اظهار کرد: معایب تاثیر قطعی معدل بیش از یک سال پیش به صورت رسمی در نامه رییس هیئت مدیره دیده بان شفافیت و عدالت با ۱۱ ماده به رئیس جمهور اعلام شد. متاسفانه ما مشاهده می‌کنیم اغلب این موارد در حال حاضر چهره ناگوار خود را به مردم و کارگزاران نشان داده است. ای کاش همان زمان توجه بیشتری به موارد اعلام شده ازسوی دیده‌بان عدالت و شفافیت می‌شد. برای بررسی معایب مصوبه باید دوباره به ایرادات یازده‌گانه دیده‌بان شفافیت و عدالت به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مراجعه کرد. البته در مصوبه‌های بعدی، چند مورد اصلاح شد اما مابقی از جمله مورد ۸ و ۹ ایرادات تغییری نکرد.
وی ادامه داد: بر اساس ماده ۸، درحال حاضر دسترسی دانش‌آموزان خانوارهای با تمکن مالی به انواع کلاس‌ها و کتاب‌های تست‌زنی دروس اختصاصی که دشواری و هزینه بیشتری نسبت به دروس عمومی دارند، قدرت رقابت برای دانش‌آموزان مناطق محروم را کاهش نیز داده است و عدالت آموزشی بیش از قبل خدشه‌دار شده است.
دبیر کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت گفت: بر اساس ماده ۹، سنجش دروس عمومی به سبب اهمیت و ماهیت عمیق مفاهیم و مطالب، از فرایند آزمون چهارساعته آزمون سراسری که برمبنای پاسخ به سوالات چهارگزینه‌ای است، حذف شده و ضریب تأثیر دروس عمومی در نمرات امتحانات نهایی تشریحی و سابقه تحصیلی دانش‌آموزان جایگزین شده است. استدلال برای اتخاذ این تصمیم اصلاح و بازطراحی فرایند تعلیم و تربیت در دروسِ دارای پشتوانه فرهنگی و اسلامی است تا از این طریق بر اهمیت دروس محتوایی، افزایش اهتمام و اتکای دانش‌آموزان به نظام آموزش و پرورش و یکتا و ممتازسازی نقش‌آفرینی معلمان به‌ویژه دروس عمومی تأکید شود اما در عمل تدریس این دروس در مدارس به نیمه دوم سال و حتی دو ماه مانده به امتحانات نهایی فروکاسته شده است.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر زمان آن نیست که به ایرادات مصوبه و تاثیر قطعی معدل بپردازیم، این ایرادات هم‌اکنون به عرصه ظهور رسیده و باید سبب شناسی تولید این دست مصوبات شناسایی شود. همچنین باید چاره‌ای عاجل برای وضعیت کنونی داوطلبان کنکور ۱۴۰۲ اندیشید.
سبطی افزود: سبب شناسی اصلی این مصوبه، آمارها و اطلاعات نه چندان معتبر و در برخی موارد نادرستی بود که به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد. در گذشته تلاش کردیم نادرست بودن این آمارها را به گوش اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی برسانیم ولی متاسفانه آن‌طور که باید به این موارد توجهی نشد.
آمار ارائه شده به شورا درباره گردش مالی مافیای کنکور صحیح نیست
این کارشناس آموزشی با اشاره به اصطلاح مافیای کنکور و گزارشی که در این زمینه به شورا ارائه شده بود، خاطرنشان کرد: بر اساس این گزارش، گردش مالی این موسسات به ۶۰ هزار میلیارد تومان تا ۸۰ هزار میلیارد تومان می‌رسید. با توجه به اسناد رسمی خانه کتاب ایران، کل قیمت پشت جلد کتاب در کشور، سالانه ۱۰ همت است. حدود ۳۰ درصد از این کتاب‌ها، کتاب‌های کمک آموزشی هستند. پس قیمت پشت جلد کل کتاب‌های کمک آموزشی کشور در طول سال ۳ هزار میلیارد تومان است. حداقل حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد پشت جلد به تخفیفی اختصاص می‌یابد که توزیع کنندگان دریافت می‌کنند. همچنین حداقل ۲۵ درصد به تولید محتوای فیزیکی و متنی کتاب اختصاص پیدا می‌کند. نهایت درآمد ناخالصی که برای کل ناشران آموزشی کشور می‌توان متصور شد، ۱۵۰۰ تا ۲ هزار میلیارد تومان است که بخش عمده آن نیز صرف خرج جاری آن‌ها خواهد شد.
تفاوت 58 میلیارد تومانی گردش مالی مافیا در گزارش شورا و واقعیت
وی با بیان اینه کل ناشران آموزشی کشور، نهایتا هزار میلیارد تومان سود سالانه دارند، تصریح کرد: اگر برگزار کنندگان آزمون آزمایشی و دارندگان کلاس‌های حضوری یا مجازی را هم در نظر بگیرید و لیست‌های مالیاتی آنان را مشاهده کنید، در می‌یابید درآمد آن‌ها کسر کوچکی از ناشران آموزشی است. در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن، ۲ هزار میلیارد تومان سود موسساتی است که در حوزه کمک آموزشی از ابتدایی تا کنکور در نظام خارج از آموزش و پرورش فعال هستند. با توجه به آمار، چگونه گردش مالی ۶۰ تا ۸۰ هزار میلیارد تومانی موسسات کنکوری به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شده است؟
سبطی درباره آمار محصلان مدارس غیرانتفاعی اظهار کرد: در حال حاضر ۱۶ میلیون دانش‌آموز در مدارس تحصیل می‌کنند که ۱۰ تا ۱۳ درصد آنان ( حدود ۲ میلیون دانش‌آموز) در مدارس غیرانتفاعی هستند. اگر میانگین هزینه‌ای که در طول یکسال از دانش‌آموزان مدارس غیرانتفاعی اخذ می‌شود را در نظر بگیریم، درآمد مدارس غیرانتفاعی به ۶۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. اگر منظور از ۶۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی موسسات کنکور، مدارس غیرانتفاعی زیر نظر آموزش و پرورش است، واقعا این طرح آمار به این شکل جای تاسف دارد. در غیر این صورت آماری که درباره گردش مالی موسسات خارج از بدنه آموزش و پرورش ارائه شده، اشتباه است.
مافیای معدل؛ واقعیتی علمی
وی با بیان اینکه مافیای معدل، یک واقعیت علمی است خاطرنشان کرد: تاثیر قطعی معدل منجر می‌شود گردش مالی ۵۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومانی مدارس غیرانتفاعی افزایش یابد. پیش بینی می‌شد پس از اجرای تاثیر قطعی معدل، این مدارس هزینه‌های بیشتری را از خانواده‌ها طلب کنند که رخ داده است. همچنین امکان کتمان کردن حقیقت توسط این مدارس وجود دارد.
جامعه آماری آموزش و پرورش برای نظرسنجی از داوطلبان جامع و مانع نبود
دبیر کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت با اشاره به نظرسنجی شبکه شاد از دانش‌آموزان در زمینه نحوه برگزاری کنکور تصریح کرد: در شبکه شاد ۶۰ درصد پاسخ دهندگان به ترکیبی از معدل و کنکور برای سنجش داوطلبان رای داده‌اند. در وهله اول باید در نظر داشت که گروه مشترکین شاد برای برگزاری چنین نظرسنجی مهمی معتبر به نظر نمی‌رسد؛ زیرا از دانش‌آموزان ابتدایی تا دانش‌آموز پایه دوازدهم می‌تواند در این نظر سنجی شرکت کند.در وهله دوم باید دقت کرد که بیش از ۵۰ درصد پشت کنکوری‌ها نیز نمی‌توانند در این نظرسنجی شرکت کنند. این جامعه آماری که برای نظرسنجی از داوطلبان در نظر گرفته شده، جامع و مانع نیست.
وی بیان کرد: دانش‌آموزی که در شبکه شاد می‌تواند در این نظرسنجی شرکت کند، نه تا به حال در کنکور شرکت کرده و نه در امتحانات نهایی و تجربه‌ای در این دو زمینه ندارد. چگونه می‌توان از چنینی دانش‌آموزانی درباره نحوه سنجش در کنکور و امتحانات سوال پرسید و نتایج آن را در تصمیم‌گیری های کلان به عنوان سند ارائه داد؟
سونامی تقلب در امتحانات نهایی
سبطی با بیان اینکه دیده‌بان با اصطلاح سونامی تقلب، به مواردی که هم اکنون رخ می‌دهد اشاره کرده بود، خاطرنشان کرد: تقلب در آزمون می‌تواند پیش از جلسه، حین جلسه و پس از آن رخ دهد. در این زمینه بازی با الفاظ مسئولان افکار عمومی را قانع نمی‌کند. «لورفتن سوالات» تخلف پیش از جلسه است و کنترل آن به گستردگی تخلف یا خطا در حین و پس از آزمون ربطی ندارد. اینکه ادعا می‌شود متخلفان جریمه می‌شوند بسیار عجیب است. مانند آن است که در یک شهر آمار دزدی به صورت فزاینده‌ای افزایش یاید و زمانی که به رئیس نیروی انتظامی شهر این اعتراض منتقل می‌شود، وی اعلام کند که ما قوانین سختگیرانه‌ای در برخورد با دزدی داریم. طبیعتا قانون را قانون‌گذار وضع کرده است، مباهات به قانون باید توسط قانون‌گذار صورت گیرد. در حال حاضر بحث مورد توجه این است که آیا مجری نیز قانون را درست و کامل می‌کند؟
امتحانات نهایی خود کنکورند
وی در ادامه گفت: بسیاری مدعی هستند سوالات امتحان نهایی در یک لحظه کوتاه توسط جاسوس افزارها، عکس گرفته شده و به بیرون ارسال می‌شود اما امکان دریافت پاسخ سوالات برای افراد وجود ندارد اما واقعیت چیز دیگری است. همان طور که مسئولان آموزش و پرورش می‌دانند، با مواردی در امتحانات نهایی مواجه هستیم که در حد یک یا چند دقیقه از حوزه‌ها فیلم یا صوت ضبط شده و بحث فقط چند ثانیه رد می‌شود. در امتحانات نهایی مسئولان زحمتکش، فروتن و کم توقع، بسیار زحمت می کشند اما زبرساخت‌های فرهنگی مهیا نشده است.
سختگیری حوزه‌های امتحانات نهایی یکسان نیست
دبیر کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت افزود: معدل تا کنون برای ارتقای پایه تحصیلی کاربرد داشته است. در بسیاری از حوزه‌ها سختگیریها بسیار شدید بوده و هست، اما در برخی حوزه‌ها نیز به دلایل قومی و فرهنگی و سایر دلایل سختگیریها کمتر است. باید فرهنگ تاثیر معدل در کنکور برای برگزار کنندگان امتحانات نهایی جا بیفتد، تا امتحانات نهایی به خوبی برگزار شود. به قول وزیر جدید آموزش و پرورش «امتحانات نهایی، خود کنکور هستند» در کنکور دانش‌آموز نمی‌تواند به صورت پرتکرار اجازه بگیرد و برای استفاده از سرویس بهداشتی از جلسه آزمون خارج شود. در جلسه کنکور دانش‌آموز نمی‌تواند با تاخیر ۳۰ تا ۴۰ دقیقه‌ای وارد حوزه شود. دلسوزی‌هایی که در امتحانات نهایی عرف بوده، در حال حاضر به مسئله‌ای تبدیل شده که شان امتحانات نهایی را زیر سوال برده و منجر به آشفتگی روح و روان دانش‌آموزان شده است.
وی ادامه داد: من تصور می‌کنم وجود زیرساخت‌های فیزیکی مانند دستگاه‌های سیگنال یاب، راکت‌های سالم موبایل‌یاب و اسکنر ( برای اسکن برگه دانش‌آموزان) ضروری است تا بستری برای امتحانات نهایی سالم فراهم کنیم که بتوان از طریق آن، نخبگان کشور را رتبه‌بندی کرد. همچنین باید فرهنگسازی لازم در راستای اهمیت این امتحانات بر آینده داوطلبان صورت گیرد و امتحان گیرندگان نیز دریابند که ۰.۲۵ نمره می‌تواند برای دانش‌آموزان تشویش ایجاد کند. در نمرات بالای ۱۹، همین ۰.۲۵ تاثیر بسزایی در رتبه داوطلبان دارد.
سبطی بیان کرد: ما نمی‌توانیم از تقلب در امتحانات جلوگیری کنیم. در امتحانات نهایی ۱۴۰۱، ۳۰ بار در هر رشته امکان تقلب وجود دارد. اگر بخواهیم بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیش برویم، پایه دهم و یازدهم در سال ۱۴۰۳ باید در امتحانات نهایی شرکت کنند. بنابراین امتحانات نهایی در هر رشته حدود ۵۰ بار برگزار می‌شود، به این معنا که باید برای ۳ رشته تحصیلی، ۱۵۰ بار امتحان برگزار کرد. این ها احتمال تخلف را بسیار بالاتر از کنکور می‌برد.
بخشی از سوالات کنکور تشریحی شود
به گفته وی، ما نمی‌توانیم جلوی تقلب در آزمونی را بگیریم که می‌گوییم متمرکز برگزار می‌شود اما قرار است ده‌ها بار در طول سال شاهد برگزاری آن باشیم. باید آزمون سراسری متمرکز مورد نظر وزارت علوم باشد و حق‌الناس را فدای تعارفات بین سازمانی نکنند. باید آزمون‌ها مشابه آزمون‌های آمریکا، چین و ژاپن برگزار شود.
این کارشناس آموزشی یا بیان اینکه بسیاری از افراد نسبت به سوالات تستی گلایه‌هایی مطرح می‌کنند، خاطرنشان کرد: در این راستا باید سوالات تشریحی برای این آزمون های متمرکز سراسری در نظر گیرد. نمی‌توان از وزارت آموزش و پرورش انتظار داشت یک آزمون چند ده بار در طول سال برگزار شود، اما تقلبی در آن آزمون رخ ندهد. زمانی که تعداد دفعات آزمون و حوزه‌ها افزایش پیدا می‌کند، باید بخش عمده‌ای از سرمایه‌های کشور صرف برگزاری امتحانات نهایی شود که گم تقلب برگزار شود. چرا باید خودمان را به دردسر بیندازیم؟ بهتر است بخشی از سوالات کنکور پس از انجام بحث‌های کارشناسانه، به صورت تشریحی مطرح شود. می‌توان آزمون‌های چین و ژاپن را بومی سازی کرده و حتی بهتر از آنان کنکور را برگزار کنیم.
تصحیح سلیقه‌ای امتحانات
وی خاطرنشان کرد: تصحیح سلیقه‌ای برگه‌های امتحانات نهایی جزو بدیهیات است. مداخله عنصر انسانی در هر سنجش و داوری، میزان خطا را افزایش می‌دهد. به همین دلیل است از هیئت منصفه یا جمعی از داوران در دادگاه ها و مستبقات ورزشی و هنری استفاده می‌شود. انحراف معیارها و تفاوت‌هایی که از امتحانات نهایی گزارش شده، در خبرگزاری قوه قضائیه نیز پوشش داده شده، این میزان اختلاف در نمره دو مصحح غیر قابل توضیح است. اعلام نمرات امتحانات نهایی در هفته آینده با واکنش دانش‌آموزان و خانواده آنان همراه خواهد شد؛ زیرا نظر تصحیح کنندگان امتحان، متفاوت هستند.
به گفته سبطی، خانواده‌ها با مشاهده چنین شرایطی تصور می‌کنند در حق فرزندانشان بی‌عدالتی شده است. باید به آموزش و پرورش فرصت داده شود تمهیداتی برای تصحیح الکترونیک اوراق امتحان نهایی در نظر بگیرد. اگر لازم است از تصحیح دستی استفاده کند. باید فعلا از اعمال سوابق تحصیلی در کنکور امسال صرف‌نظر شود. لحاظ کردن تاثیر قطعی معدل در کنکور دارای معایبی است. عارضه‌های مصوبه از قبل خود را نشان داده است و به امید خدا نمایندگان مجلس هر چه سریع‌تر از اجرای طرح تاثیر قطعی معدل به شیوه کنونی جلوگیری خواهند کرد.
حذف چند سوال با اسکن اشتباه برگه امتحان نهایی
وی در پایان خاطرنشان کرد: ما گزارش‌هایی مبنی بر عدم اسکن صحیح برخی از برگه‌های امتحانی دریافت کردیم؛ به عنوان مثال سربرگ در برگه امتحانی اسکن شده اما ۲ یا ۳ سوال پایانی در اسکن سوالات نیامده است. در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که چرا طرح تاثیر قطعی معدل پیش از شناسایی ایرادات آن به اجرا درآمد و بار سنگینی را به دوش آموزش و پرورش نهادند؟ از آموزش و پرورش در جلساتی پرسیده شد آیا می‌توانید از پس چنین اقداماتی بر بیایید؟ جواب این وزارتخانه مثبت بود اما در اجرای آن با مشکل مواجه شد.