خشت اول (مشاوره آموزشی)
برای دریافت فایل Pdf این صفحه، روی لینک زیر کلیک نمایید:
خلاقيت تصويری آتوسا خلج
درس خلاقیت تصویری یكی از پر مناقشه‌ترین دروس اختصاصی كنكور هنر است. روش‌های تدریس مختلف، منابع گسترده‌ی تصویری و تئوری و گاه طراحی سؤالات به‌صورت سلیقه‌ای، سبب می‌شود كه هنرجویان با سردرگمی در چگونگی خواندن درست این درس مواجه شوند.
خلاقیت تصویری آن‌طوركه از نام‌گذاری‌اش برداشت می‌شود، باید سنجش خلاقیت افراد در خوانش تصویر باشد. آرمانی‌ترین شرایط برای یك هنرجو و البته مدرس خلاقیت تصویری، این است كه هنرجو از همان ابتدا اطلاعات مورد نیاز در فرهنگ تصویری شامل تاریخ هنر، سبك‌های مختلف هنری در گرافیك و نقاشی، مبانی هنرهای تجسمی و تكنیك‌های نقاشی را داشته‌باشد و سپس در كلاس خلاقیت تصویری، فارغ از لزوم تدریس مثلاً تاریخ هنر (توسط مدرس خلاقیت تصویری)، هنرجو فرصت داشته باشد با نگاهی موشكافانه‌تر و دقیق‌تر به نقد آثار تجسمی بپردازد. البته واضح است كه منظور از نقد در اینجا نقدی ساختاری و با تكیه بر مبانی و اصول و فرم است.
ولی این آرمانی‌ترین شرایط در سال كنكور هنرِ هنرجویان اتفاق نمی‌افتد! شما به‌عنوان داوطلب كنكور هنر به‌طور همزمان و موازی مشغول مطالعه‌ی درك عمومی هنر و خلاقیت تصویری می‌شوید. بنابراین یكی از دشوارهای خواندن این درس این است كه باید همواره اطلاعات تصویری و تاریخی شما قوی‌تر و بیش‌تر شود تا خلاقیت تصویری نیز برایتان قابل فهم‌تر گردد.
یكی دیگر از خصوصیات این درس، گستردگی منابع مورد بحث است. هر تصویر، هر مرجع تصویری و هر نوع اطلاعات عمومی در هنرهای تجسمی ممكن است مورد سؤال قرار گیرد. بعضی از سؤالات مربوط به بحث تئوری هستند، یعنی تاریخ هنر. البته نوع سؤال‌ها با سؤال‌های درس درك عمومی هنر كمی متفاوت است. در اصل كم‌تر پیش می‌آید كه در مورد تاریخ یا تشخیص آثار سؤالی پرسیده‌شود، بلكه اغلب سؤالات مربوط به ویژگی‌های سبكی در دوره‌‌های مختلف است كه بدیهی‌است پیش نیاز آن مسلط بودن به تاریخ هنر و داشتن ذهنی نقّاد (البته بر پایه‌ی اصول) است.
بخش دیگر سؤالات كه معمولاً تعداد بیش‌تری از سؤالات را تشكیل می‌دهند، مربوط به مبانی هنرهای تجسمی هستند و شاید گسترده‌ترین و سخت‌ترین قسمت درس خلاقیت تصویری؛ چراكه بیش‌تر با تجزیه و تحلیل تصویر سر و كار دارند تا با مباحث تئوری. این‌گونه سؤالات می‌توانند در مورد تشخیص عناصر یا كیفیات بصری، نوع تركیب‌بندی، آنالیز ساختاری و … باشند. هنرجویانی می‌توانند این‌گونه سؤالات را خوب پاسخ دهند كه نخست اصول مبانی هنرهای تجسمی را بدانند و سپس تجربه‌ی كافی در دیدن تصویر داشته‌باشند.
شما هرچه‌قدر مراجع تصویری و یا كتاب‌هایی كه در مورد آنالیز آثار هنری است، بیش‌تر خوانده‌باشید، در این زمینه با اطمینان بیش‌تری به سؤالات پاسخ می دهید. اغلب جواب‌های نادرست و امتیازهای منفی هنرجویان مربوط به این‌گونه سؤالات است.
هنر گرافیك یكی دیگر از عمده سؤالات مطرح‌شده می‌باشد. تشخیص موضوع و یا طراح آرم یا نشانه- نوشته‌ای، تشخیص موضوع پوستر و یا آنالیز ساختاری هركدام از آن‌ها می‌تواند مورد سؤال قرار گیرد. یكی دیگر از نمونه سؤالات مربوط به هنر گرافیك، تایپوگرافی (طراحی حروف) است كه شامل سه بخش می‌شود: نخست شناخت خطوط اسلامی- ایرانی (و به‌صورت خیلی محدود لاتین) از روی تصویر و سپس تشخیص آثار تایپوگرافی جدید بر اساس الگوی تصویری سنتی (و گاه حتی تشخیص طراح آن) و سرانجام سؤالهایی در مورد تایپوگرافی بر اساس طراحی حروف جدید.
چاپ دستی، تصویرسازی، صفحه‌آرایی، شناخت تكنیك‌های نقاشی و عكاسی نیز از دیگر سؤال‌های مورد بحث در خلاقیت تصویری هستند كه با توجه به محدودیت مباحث آن‌ها و بیش‌تر در دسترس‌بودن منابع‌شان، كم‌تر از سایر مباحث برای هنرجویان مشكل ایجاد می‌كنند.
درس خلاقیت تصویری ارتباط تنگاتنگی با درك عمومی هنر و خلاقیت نمایشی دارد. بخشی از سؤال‌های خلاقیت تصویری در درس درك عمومی هنر نیز مورد سؤال قرار می‌گیرد و همان‌طوركه گفته‌شد اطلاعات درس تاریخ هنر، پیش نیاز خلاقیت تصویری و اطلاعات داده‌شده در درس خلاقیت تصویری كامل‌كننده‌ی درس تاریخ هنر است. در درس خلاقیت نمایشی نیز مانند خلاقیت تصویری سؤالهایی در مورد تصویر، مانند تركیب‌بندی، نورپردازی و … پرسیده‌می‌شود كه تصاویر مورد سؤال در این بخش در هر دو درس خلاقیت تصویری و نمایشی ممكن است مشابه باشد.
اغلب گفته‌می‌شود كه بعضی از سؤال‌های خلاقیت تصویری حسی! است و یا سلیقه‌ای است و یا این‌كه روشی در تدریس و یا خواندن این درس وجود ندارد. بدیهی است كه از نظر من این گفته نادرست است.
مبانی هنرهای تجسمی به شما یاد می‌دهد كه با ذهنی كنجكاو به تصاویر نگاه كنید و به دنبال حلقه‌های ارتباطی میان بیان احساسات و روش‌های بیان تصویری آن بگردید و این امری كاملاً عقلانی است و نه حسی!
البته پیش می‌آید كه طراحان سؤال كنكور، بعضی از سؤال‌ها را بدون هیچ مرجع درستی پاسخ‌گویی می‌كنند ولی تعداد این‌گونه سؤال‌ها زیاد نیست؛ علاوه بر آن، سرمایه‌گذاری شاگردان باید بر اساس تیپ سؤالهایی باشد كه منطقی و دارای مرجع هستند و نه روی سؤالهایی كه معلوم نیست بر اساس كدام سلیقه و مرجع طرح‌شده.
بهترین روش برای خواندن این درس، رجوع بسیار زیاد و مداوم به مراجع تصویری است. خواندن كتاب‌های متعدد تصویری و دیدن تصویر با نگاهی دقیق‌تر و عمیق‌تر به بالا بردن فهم تصویری هنرجو و در نتیجه با اطمینان انتخاب‌كردن گزینه‌ها كمك می‌كند.
در پایان تعدادی از كتاب‌های اصلی مرجع این درس را معرفی می‌كنیم و البته با توضیحات یادشده، مشخص است كه غیر از این كتاب‌ها هر مرجع تصویری دیگری نیز می‌تواند كمك‌كننده باشد:
مبانی هنرهای تجسمی (هنرستان)- كارگاه هنر 1 و 2 (پیش‌دانشگاهی)- طراحی 1 و 2 (هنرستان)- انسان، فضا، طراحی (پیش‌دانشگاهی) چاپ دستی (هنرستان)- پایه‌ی اصول صفحه‌آرایی (هنرستان)- تصویر سازی (هنرستان)- آشنایی با رشته‌های مختلف هنری (پیش‌دانشگاهی)- آشنایی با مكاتب نقاشی (پیش‌دانشگاهی)- خط در گرافیك (هنرستان)
مبانی هنرهای تجسمی (آرمین هافمن)، اصول طرح و فرم (وسیوس رنگ)، زبان تصویر (جئورگی كپس)، مبادی سواد بصری، شیوه‌ی طراحی وزیری مقدم 1 و 2، شیوه‌ی طراحی ذهنی (ناصر پلنگی)، شناخت هنر گرافیك (سیدرضاحسینی)، سی قرن طراحی گرافیك (جیمز كرایگ و بروس برتون)، خط در گرافیك (افسانه نسل شریف)، كتاب نشانه‌ها (مرتضی ممیز)، دائرةالمعارف هنر
(رویین پاكباز)، تاریخ هنر (ارنست گامبریج)، هنر مدرن (لینتن)
«آتوسا خلج»
دوستان عزیز از خانم آتوسا خلج خواهش كرده‌ایم كه در فرصت باقی‌مانده تا آزمون سراسری پاسخ‌گوی سؤالات شما در درس خلاقیت تصویری باشند. شما می‌توانید سؤالات خود را در قسمت پرسش و دیدگاه شما بفرستید و منتظر پاسخ آن باشید.